Τουριστικός Οδηγός Λήμνου

Βάρος

Πέτρινα καλοδιατηρημένα σπίτια, έξοχα δείγματα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής του νησιού. Στον οικισμό Βάρος, 25 χιλιόμετρα από τη Μύρινα, στο κέντρο του νησιού, μπορείτε να επισκεφθείτε τον πανέμορφο οικισμό που μετράει αιώνες ζωής. Το χωριό συνδέεται στενά με τη μυθολογία και την ιστορία του νησιού. Πάνω από το Βάρος βρίσκεται το ύψωμα Δεσπότης, σημείο όπου ο διοικητής του νησιού επέβλεπε την εξόρυξη της πολύτιμης «Λημνίας γης». Λίγο έξω από τον οικισμό βρίσκεται το κατάλοιπο ηφαιστειακού κρατήρα ο οποίος ταυτίζεται με το ηφαίστειο Μόσυχλος. Σύμφωνα με τη μυθολογία, σ’ αυτόν τον κρατήρα έπεσε ο Ήφαιστος, όταν τον πέταξε ο Δίας από τον Όλυμπο. Στην είσοδο του χωριού ο καλοδιατηρημένος κορμός από ένα απολιθωμένο δέντρο, μαρτυράει την γεωλογική ιστορία του νησιού.

Το τοπωνύμιο Βάρος αναφέρεται από τον 15ο αιώνα και είναι άγνωστης προέλευσης. Παλαιότερα το χωριό βρισκόταν πεντακόσια μέτρα νοτιοδυτικά από τη σημερινή θέση, στην πλαγιά του λόφου "Στ'βανός" αντίκρυ στον κόλπο του Μούδρου, εκεί όπου σήμερα είναι ο οικισμός Ανεμόεσσα. Οι κάτοικοί του μετέφεραν τον οικισμό, αναζητώντας μεγαλύτερη προστασία, σε εποχές που οι πειρατές, «αλώνιζαν» το Αιγαίο.

Σήμερα, το Βάρος έχει πάρει νέα πνοή με τη λειτουργία ενός παραδοσιακού ξενοδοχειακού συγκροτήματος και την ανακαίνιση και αξιοποίηση πολλών παλιών κτηρίων του χωριού. Το σπίτι του φαρμακοποιού, οι αποθήκες βάμβακος ενός ξακουστού εξαγωγέα της εποχής στην Αίγυπτο, η κατοικία του γιατρού, το παλαιό καφενείο, το παντοπωλείο του χωριού, μετατράπηκαν σε χώρους φιλοξενίας για επισκέπτες που αναζητούν αυθεντικές τουριστικές εμπειρίες.

Λύχνα

Χτισμένα στο μυχό του κόλπου του Μούδρου, τα Λύχνα υποστηρίζεται ότι πήραν το όνομά τους από τα λυχνάρια των σπιτιών, τα οποία έβλεπαν οι ναυτικοί που εισέρχονταν νύχτα στο κόλπο του Μούδρου. Δεν αποκλείεται παλιότερα να υπήρχε κάποιο είδος φάρου, από όπου προήλθε το τοπωνύμιο.

Σήμερα, στη λιθόστρωτη πλατεία του χωριού, τρία νέα παιδιά λειτουργούν όλο το χρόνο, ένα ιδιαίτερο καφενείο – μεζεδοπωλείο και διοργανώνουν μουσικές βραδιές, δίνοντας ζωή στο χωριό. Ο αναπαλαιωμένος ανεμόμυλος πάνω σ’ ένα λόφο στην άκρη του χωριού κι ο ενοριακός ναός του Αγίου Δημητρίου, χτισμένος το 1865, δίνουν το δικό τους στίγμα στον οικισμό.

Ρωμανού

Ένα από τα πιο όμορφα χωριά του νησιού.

Περιδιαβείτε στα σοκάκια του χωριού για να δείτε τα υπόσκαφα πιθάρια που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι για να φυλάξουν το μούστο και το κρασί. Αγναντέψτε τα αρχοντικά, σπίτια εύπορων μεταναστών από την Αίγυπτο, σταθείτε για λίγο στην λιθοστρωμένη πλατεία και συνεχίστε στην Παπαϊωάννειο Σχολή και στο, μεταγενέστερο, εντυπωσιακό πέτρινο σχολείο, κτισμένα και τα δύο από δωρεές κατοίκων.      

Επισκεφθείτε οπωσδήποτε μία από τις ωραιότερες εκκλησιές της Λήμνου, τον κοιμητηριακό ναό του χωριού, κτισμένο το 1830 και αφιερωμένο στη Γέννηση του Χριστού. Τρίκλιτη βασιλική, χτίστηκε σύμφωνα με το τοπικό αρχιτεκτονικό ύφος και αγιογραφήθηκε από τον σπουδαίο Ίμβριο αγιογράφο Ευστράτιο Χαϊμαντέ. Ξεχωριστής ομορφιάς και η εκκλησία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης με το λιθόγλυπτο τέμπλο

Στην ανατολική είσοδο του χωριού δείτε την πηγή με το αγίασμα, όπου δροσερό νερό αναβλύζει μέσα από ένα βράχο.

Μία σειρά από τους χαρακτηριστικούς ανεμόμυλους του νησιού, συμπληρώνουν το τοπίο.

Μόλις ένα χιλιόμετρο από τον οικισμό, ένα μικρό γραφικό λιμανάκι με ψαρόβαρκες προσφέρει μαγευτικά ηλιοβασιλέματα.

Ρεπανίδι

Η ονομασία του χωριού προκύπτει μάλλον από το αγριόχορτο ραπανίδα ή ρεπανίδα, που συναντάται στην περιοχή. Οι πρώτοι κάτοικοι του Ρεπανιδίου ήρθαν από την Ηφαιστία, όταν γύρω στον 12ο  αιώνα άρχισε να παρακμάζει και να εγκαταλείπεται σταδιακά από τους κατοίκους της.

Σήμερα θα έρθετε στο Ρεπάνιδι για να θαυμάσετε την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, τον παλαιότερο ναό του νησιού. Οι εργασίες αναστύλωσης του ολοκληρώθηκαν μόλις το 2013 από την τοπική εφορία αρχαιοτήτων, και παραδόθηκε στο κοινό ένα αληθινό κομψοτέχνημα της εκκλησιαστικής τέχνης. Κρυμμένος πίσω από ένα μεταγενέστερο ναό, ανακαλύψτε τον για να θαυμάσετε το ξυλόγλυπτο επιχρυσωμένο τέμπλο του, τα καφασωτά στο γυναικωνίτη και τις ολοζώντανες αγιογραφίες.  

Κοντά στο χωριό ένα μικρό δάσος ήμερης βελανιδιάς με πλήθος πουλιών να κελαηδούν στα κλαδιά τους, αντιπροσωπεύει τη μοναδική εκτεταμένη φυσική δενδρώδη έκταση στη Λήμνο. Τα βελανίδια, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας φορτώνονταν σε καράβια από τα λιμάνια της Λήμνου και εξάγονταν, ως βασική πρώτη ύλη, στα βυρσοδεψία της γειτονικής Λέσβου και σε άλλες αγορές της Δύσης. Κοντά στο Ρεπανίδι, στο εκκλησάκι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, γινόταν για περισσότερο από 25 αιώνες η εξόρυξη της Λημνίας γης. 

Κοντοπούλι

Κομβικό σημείο για περιβαλλοντικές αλλά και πολιτιστικές εξορμήσεις.

Το Κοντοπούλι βρίσκεται δίπλα στις λίμνες Αλυκή και Χορταρόλιμνη, που συνιστούν έναν από τους σημαντικότερους υγροτόπους του Αιγαίου. Πλούσια ορνιθοπανίδα και ελάχιστες ανθρώπινες επεμβάσεις καθιστούν την περιοχή ιδανική για οικοτουρισμό.

Επίσης, με ορμητήριο το Κοντοπούλι μπορείτε να επισκεφθείτε τους αρχαιολογικούς χώρους της Ηφαιστείας και το ιερό των Καβείρων.

Το χωριό έγινε ευρύτερα γνωστό ως τόπος εξορίας του ποιητή Γιάννη Ρίτσου.

Το παραδοσιακό τσουκαλάδικο του χωριού αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για το περίφημο έργο του το «Καπνισμένο Τσουκάλι». Εδώ έγραψε επίσης και τα δύο «Ημερολόγια Εξορίας». 

Σήμερα, εκτός από το τσουκαλάδικο θα δείτε την όμορφη πλατεία του χωριού με την πετρόκτιστη κρήνη, το ναό της Αγίας Αναστασίας με το υπόγειο αγίασμα και τον πολιούχο εντυπωσιακό ναό του Αγίου Δημητρίου, όπου πολλά αρχιτεκτονικά μέλη του - κίονες, κιονόκρανα, μάρμαρα, λίθοι - μεταφέρθηκαν από τα ερείπια της αρχαίας Ηφαιστείας.

Ταβερνάκια και μεζεδοπωλεία με ντόπια κρέατα και λαχανικά από τα μποστάνια του χωριού, θα ολοκληρώσουν την περιήγησή σας στο χωριό.

Καλλιόπη

Η απρεπής διαγωγή της Καλλής ή Καλιόπης ήταν αρκετή για να την εκδιώξουν από την Ηφαιστεία το 1200, την περίοδο που άρχιζε και η παρακμή της πόλης. Η Καλλή μετοίκησε στην περιοχή, σ’ ένα αγρόκτημα που είχε στην κατοχή της και ίδρυσε τον οικισμό. Μέχρι και σήμερα, στο κοιμητήριο του χωριού σώζεται μία μαρμάρινη σαρκοφάγος, πάνω στην οποία είναι χαραγμένη η φράση «Ενθάδε κείται η δούλη του Θεού Καλλή».

Από την Καλλιόπη καταγόταν ο θαλασσομάχος του 1821 Γεώργιος Καπετανάκης.

Πολιούχος του χωριού είναι ο Άγιος Γεώργιος, προς τιμήν του οποίου χτίστηκε το 1869 ένας ναός ρυθμού βασιλικής χωρίς τρούλο, με εντυπωσιακό πέτρινο καμπαναριό. Κάθε χρόνο στη γιορτή του Αγίου Γεωργίου πραγματοποιούνται παραδοσιακές ιπποδρομίες. Η διαδρομή που καλύπτουν οι αναβάτες είναι περίπου τρία χιλιόμετρα και εκτείνεται από το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου κοντά στην παραλία του Κέρους, ως την είσοδο του χωριού. Ακολουθεί βράβευση του νικητή και χοροεσπερίδα με παραδοσιακούς χορούς και άφθονο φαγητό και κρασί. Το έθιμο διεξάγεται τουλάχιστον από τα μέσα του 19ου αιώνα.

Κοντά στην Καλλιόπη υπάρχει ένας από τους σημαντικότερους υγρότοπους του νησιού, η Χορταρόλιμνη, ενταγμένη στο δίκτυο NATURA. Τα τελευταία χρόνια το παλιό δημοτικό σχολείο του χωριού έχει μετατραπεί σε Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης, με σκοπό την προστασία και την ανάδειξη του φυσικού πλούτου της περιοχής.

Στο χωριό ακόμη μπορεί κανείς να επισκεφτεί έναν παλαιοχριστιανικό τάφο, στο νεκροταφείο της Αγ. Άννας.

Ο κόλπος του Κέρους  θεωρείται η παραλία του χωριού και τα μεσαιωνικά χρόνια υπήρξε σημαντικό λιμάνι. Σήμερα είναι από τις πιο δημοφιλείς και ζωντανές παραλίες του νησιού. Θα έρθετε εδώ για τα θαλάσσια σπορ, τα beach bar, αλλά κυρίως για τα τιρκουάζ και αβαθή νερά της.

Παναγιά

Στο Βορειοανατολικό άκρο της Λήμνου, στους πρόποδες του όρους Αλεπότρυπες, στην περιοχή με το τοπωνύμιο Παναγία, όπου υπήρχε ερειπωμένο μοναστήρι, ιδρύθηκε το 1865, ο οικισμός της Παναγίας. Ιδιοκτήτες εκτάσεων της περιοχής, που μέχρι τότε έμεναν στα γειτονικά Άγιος Υπάτιος και Κοντοπούλι, ίδρυσαν το χωριό σε αυτό το σημείο. Μέχρι τότε, η περιοχή φιλοξενούσε κάποιες καλύβες τσιφλικάδων.

Από την ίδρυση του χωριού, οι πρώτοι κάτοικοι κατασκεύασαν ένα μικρό ναό, αφιερωμένο στην Παναγία, ενώ στη συνέχεια με δωρεά ομογενή από την Αμερική, χτίστηκε ένας καινούριος ναός. Ο ναός γιορτάζει τον δεκαπενταύγουστο και οργανώνεται μεγάλο πανηγύρι. Ο κοιμητηριακός ναός του χωριού, αφιερωμένος στον Άγιο Δημήτριο, διαθέτει ξύλινη οροφή διακοσμημένη με λαϊκά μοτίβα και χρωματιστό ξυλόγλυπτο τέμπλο. 

Πλάκα

Αξίζει να φτάσετε έως την άκρη!

Ένας εντυπωσιακός φάρος που στήθηκε το 1912, ένα λιμανάκι με ψαρόβαρκες και θέα που φτάνει έως την Ίμβρο, κάνουν αξέχαστη την Πλάκα.  Στο βορειοανατολικότερο άκρο του νησιού, ο οικισμός της Πλάκας, αρχικά φιλοξενούσε τους κατοίκους εποχιακά, ανάλογα με τις εργασίες που είχαν στα κτήματα της περιοχής. Γύρω στο 1860, κάποιοι από αυτούς αποφάσισαν να γίνει η μόνιμη κατοικία τους. Το όνομα Πλάκα δόθηκε από το ομώνυμο ακρωτήριο με τις γκριζόμαυρες πλάκες.

Μην παραλείψετε να επισκεφθείτε την εκκλησία του χωριού, χτισμένη το 1896 και αφιερωμένη στον Άγιο Δημήτριο, με ξυλόγλυπτο τέμπλο σε ρυθμό μπαρόκ. Το τέμπλο είναι πολύ παλαιότερο, χρονολογείται από τα τέλη του 18ου αιώνα, και είχε αρχικά κατασκευαστεί και τοποθετηθεί σε μοναστήρι στη Λέσβο.    

Και αφού φτάσατε μέχρι εδώ, αξίζει να πάτε και στο ... εναλλακτικό spa της Λήμνου.  Στη θέση Ρουσούνια, πολύ κοντά στο χωριό, υπάρχουν ιαματικές πηγές με ραδιούχο νερό, κατάλληλο για λουτροθεραπεία και λασποθεραπεία. Δίπλα στις πηγές, το γραφικό ξωκλήσι του Αγίου Χαραλάμους, στέκει σ’ ένα σεληνιακό τοπίο γεμάτο αστιβιές. Το καλοκαίρι, στην παραδοσιακή ταβέρνα – μεζεδοπωλείο που λειτουργεί δίπλα στις πηγές, θα γευτείτε ντόπια προϊόντα και θα απολαύσετε τη μαγευτική θέα στο  Αιγαίο.