Τουριστικός Οδηγός Λήμνου

Κοντιάς

Παραδοσιακός οικισμός, φινέτσα, ομορφιά, προσεκτικά ανακαινισμένα σπίτια και η μοναδική Πινακοθήκη του νησιού. Είμαστε στον Κοντιά.

Σε έναν από τους πιο όμορφους και μεγαλύτερους οικισμούς του νησιού, που είναι χτισμένος δίπλα σ’ έναν καταπράσινο λόφο με πεύκα και κυπαρίσσια! Πλακόστρωτα δρομάκια, δεκάδες πέτρινα σπίτια με χρωματιστά παραθυρόφυλλα, από τα ομορφότερα δείγματα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της Λήμνου, περίτεχνα νεοκλασικά με μαρμάρινα φουρούσια, περιβόλια με πορτοκαλιές και λεμονιές, ένα παλιό ποτοποιείο, ένα εργαστήριο λεμονάδων του 1954, μπακάλικα, καφενεία, γραφικές ταβέρνες. Περιπλάνηση στην ομορφιά του χθες και στη μοναδικότητα που κρύβει η Λήμνος σήμερα.

Θα απολαύσετε μία βόλτα στα στενά δρομάκια του, θα θαυμάσετε τα σπίτια με τις πελεκημένες πέτρες, από τα χέρια ντόπιων λιθοξόων και θα καθίσετε σε μία από τις ταβέρνες του για να γευτείτε τοπικές νοστιμιές. Αν βρεθείτε άνοιξη στο χωριό, ανθισμένες πασχαλιές σκορπούν παντού το άρωμα τους.

Μην παραλείψετε να επισκεφθείτε τον παλαιότερο ναό του χωριού, τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, ο οποίος μοιάζει περισσότερο με φρούριο παρά με εκκλησία, καθώς έχει κανόνια και πολεμίστρες. Πολύ νεώτερος, αλλά εξίσου ενδιαφέρων και ο ενοριακός ναός του Αγίου Δημητρίου, βασιλικού ρυθμού, με περίτεχνα κιονόκρανα και επιβλητικό καμπαναριό.

Ο δραστήριος πολιτιστικός σύλλογος του χωριού, μεταξύ πολλών καλλιτεχνικών δράσεων, δημιούργησε την Πινακοθήκη Σύγχρονης Βαλκανικής Τέχνης. Μία εξαιρετική μόνιμη συλλογή αλλά και πολυποίκιλες περιοδικές εκθέσεις, δίνουν τον στίγμα τους στον ανήσυχο καλλιτεχνικά Κοντιά. Τη μοναδικότητά του συμπληρώνουν οι πέντε ανεμόμυλοι στην είσοδο του χωριού, που σήμερα έχουν μετατραπεί σε παραδοσιακούς ξενώνες.

Τσιμάνδρια

Το χωριό των κεχαγιάδων.

Στις μάντρες. Στα μαντριά. «Στ`ς μάντρες». Κάπως έτσι φτάσαμε στο όνομα Τσιμάνδρια.

Τα Τσιμάνδρια είναι το τελευταίο χωριό πριν την χερσόνησο του Φακού, το βασίλειο των κτηνοτρόφων του νησιού, όπου κυριαρχούν οι χαρακτηριστικές μάνδρες. Η είσοδος του μικρού χωριού είναι ένας κατάφυτος από μουριές δρόμος, που ξεχωρίζει στο τοπίο της Λήμνου.

Στην γραφική πλατεία του χωριού με τα καλοδιατηρημένα σπίτια και την πέτρινη κρήνη, καφενεδάκια και ταβέρνες, λειτουργούν όλο το χρόνο. Εδώ θα δοκιμάσετε εξαιρετικά ντόπια κρέατα ψημένα με μαστοριά και λαχανικά από τους μπαχτσέδες του χωριού.

Αν αγαπάτε την πεζοπορία και είστε έμπειροι πεζοπόροι, σίγουρα θα εξερευνήσετε τη χερσόνησο του Φακού. Στην επιστροφή σας καθίστε για ξεκούραση στα Τσιμάνδρια και κάτω από τις καταπράσινες μουριές της πλατείας απολαύσετε ένα δροσερό αναψυκτικό. 

Επισκεφθείτε ακόμη την εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, χτισμένη από το 1852. Στο πανηγύρι της, το δεκαπενταύγουστο, στήνεται μεγάλο γλέντι. Ο δραστήριος σύλλογος «Κεχαγιάδες» και οι γνωστοί λυράρηδες του χωριού, ζωντανεύουν την παράδοση με τρόπο μοναδικό.

Πορτιανού

“Porto juno” δηλαδή νέο λιμάνι ή αλλιώς Πορτιανού.

Οι Ενετοί κατασκεύασαν ένα νέο λιμάνι, νοτιοανατολικά του οικισμού, στην τοποθεσία Μέλαγας, όπου σήμερα σώζονται τα ερείπια ενός ενετικού πύργου.

Το Πορτιανού επέλεξε ο Ουίνστον Τσώρτσιλ, ο εμπνευστής της εκστρατείας της Καλλίπολης, για να εγκαταστήσει το αρχηγείο του.

Θα ξεκινήσετε την περιήγησή σας από το σπίτι που φιλοξένησε τον Άγγλο πολιτικό. Βρίσκεται στην είσοδο του χωριού και είναι ένα από τα ωραιότερα νεοκλασικά σπίτια της Λήμνου, μέσα σ’ ένα καταπράσινο κήπο. Αρχοντικό του Λημνιού Γ. Κωνσταντίνου, παραμένει σήμερα ιδιωτική κατοικία της κληρονόμου και επίτιμης προξένου της Γαλλίας στο νησί. Η πολυθρόνα την οποία χρησιμοποιούσε ο Ουίνστον Τσώρτσιλ φιλοξενείται στο Λαογραφικό Μουσείο του χωριού.

Στεγασμένο σ’ ένα διώροφο παραδοσιακό κτίσμα, δείγμα λαϊκής αρχιτεκτονικής, το Μουσείο και φιλοξενεί στους χώρους του αντικείμενα αλλοτινών καιρών, συγκεντρωμένα από κάθε γωνιά του νησιού.

Θα συνεχίσετε τη βόλτα σας στο Συμμαχικό νεκροταφείο Πορτιανού, όπου βρίσκονται 352 μνήματα πεσόντων, στην εκστρατεία για την κατάληψη των Στενών των Δαρδανελίων. Βρετανοί, Γάλλοι, Αυστραλοί, Νεοζηλανδοί, Αιγύπτιοι και Ινδοί στρατιώτες από 17 έως 56 ετών, αναπαύονται δίπλα από την εκκλησία των Εισοδίων της Θεοτόκου. Ο ναός, τρίκλιτος, βασιλικού ρυθμού, χτίστηκε το 1835 και το τέμπλο του είναι επιχρυσωμένο.

Με αφετηρία το Πορτιανού θα επισκεφθείτε και το Αράπικο νεκροταφείο, που ανεγέρθηκε σ’ ένα υποβλητικό τοπίο δίπλα στη θάλασσα, προς τιμή των ανωνύμων νεκρών που είναι θαμμένοι στην ευρύτερη περιοχή.

Ένα χωριό γι’ αυτούς που αγαπούν την ιστορία.

Αγκαρυώνες 

Το  «Άγγαρον πυρ», η ασβεστη φωτιά του σινιάλου. Εκεί οφείλει το όνομα του ένας από τους μικρότερους οικισμούς του νησιού, οι Αγκαρυώνες, με μόλις 14 κατοίκους. Χτισμένος πάνω σε ένα λόφο, στην κορυφή του οποίου έκαιγε η φωτιά με την οποία έστελναν μηνύματα στην αρχαιότητα. Η ζεστασιά της γειτονιάς, τα όμορφα μικρά καφενεδάκια, ένα μικρό άλσος με πεύκα και η απρόσκοπτη θέα προς τον κόλπο του Μούδρου, τον καθιστούν έναν από τους πιο ενδιαφέροντες οικισμούς για επίσκεψη. Ο ναός του Αγίου Γεωργίου, είναι χτισμένος στο ψηλότερο σημείο του λόφου, και από εκεί θα απολαύσετε την καλύτερη θέα προς τη γύρω περιοχή. Βρίσκεται δυτικά της Νέας Κούταλης, περίπου 1,5 χλμ από τη θάλασσα.

Σε πολύ μικρή απόσταση, βόρεια από τους Αγκαρυώνες, βρίσκεται η περιοχή Λακτοβόιδι, που σημειώνεται ως ιδιοκτησία της μονής Φιλοθέου σε χρυσόβουλο του 1355. Αργότερα ο τόπος αποτελούσε τουρκικό τσιφλίκι, το οποίο εξαγοράστηκε από εύπορους Αιγυπτιώτες. Σήμερα υπάρχουν εκεί μόνο τα εξωκλήσια του Αγ. Αθανασίου και της Αγ. Παρασκευής. Σε εκείνο της Αγίας Παρασκευής, υπάρχουν ενσωματωμένα μαρμάρινα μέλη στην τοιχοποιία του και η επιγραφή: "ΚΤΗΜΑ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΒΕΛΙΣΑΡΙΔΗ ΤΗ 20 ΑΒΓΟΥΣΤ... 192..." Στο εσωτερικό του υπάρχει εικόνα του 1858 του Ίμβριου αγιογράφου Ευστράτιου Χαϊμαντέ.

Πεδινό

Ένα εγκαταλελειμμένο χωριό, σα να σταμάτησε ο χρόνος. Πέτρινα σπίτια, λιθόστρωτα καλντερίμια και ένας αιωνόβιος πλάτανος στην πλατεία του χωριού. Μετά το σεισμό του 1968, ο οικισμός του Παλιού Πεδινού ερημώθηκε. Οι κάτοικοι δημιούργησαν δίπλα στο παλιό χωριό τους, έναν νέο οικισμό και τον ονόμασαν Νέο Πεδινό.

Τα τελευταία χρόνια, άνθρωποι με μεράκι αναστυλώνουν τα ερειπωμένα σπίτια,  τα οποία σιγά – σιγά αποκτούν μία δεύτερη ζωή.

Επισκεφθείτε το ναό του Αγ. Ιωάννου Προδρόμου, βασιλικού ρυθμού με σκαλιστό τέμπλο, του 1862, καθίστε στα ταβερνάκια της πλατείας και φυσικά απολαύστε κρασί και τσίπουρο στο σύγχρονο οινοποιείο του οινοπαραγωγού Ιωάννη Κρεμμύδα. Αν βρεθείτε στο Πεδινό στην καρδιά του φθινοπώρου, επισκεφθείτε και το παλιό οινοποιείο της οικογένειας, το οποίο σήμερα λειτουργεί ως λακαριό και γευτείτε το ρακί με τοπικούς μεζέδες.

Νέα Κούταλη

Ξεκινάει από το πευκοδάσος της Αγίας Τριάδας και καταλήγει στο μικρό πετρόχτιστο λιμάνι. Είναι χτισμένη αμφιθεατρικά με άψογη ρυμοτομία και απολαμβάνει τη θέα στον κόλπου του Μούδρου. Είναι η Νέα Κούταλη. Χτίστηκε  το 1926, για να εγκατασταθούν οι πρόσφυγες από την Κούταλη της Προποντίδας, την πατρίδα του φημισμένου Κουταλιανού.

Χωριό με μεγάλη παράδοση στην σπογγαλιεία, φιλοξενεί σήμερα το "Μουσείο Ναυτικής Παράδοσης και Σπογγαλιείας" του νησιού. Εξοπλισμός των σφουγγαράδων, εξαρτήματα των σπογγαλιευτικών καϊκιών, αμφορείς από αρχαία ναυάγια και πλούσιο φωτογραφικό υλικό, ξετυλίγουν τη ναυτική παράδοση των Κουταλιανών, και διηγούνται με τον τρόπο τους ιστορίες αγωνίας, μόχθου και τόλμης των δυτών της Κούταλης. Μην παραλείψετε να επισκεφθείτε και το ναό της Αγίας Μαρίνας, πριν καταλήξετε στα γραφικά ταβερνάκια του χωριού για ψαρομεζέδες, συνοδεία τοπικού τσίπουρου.  

Καλλιθέα

Θα δεις τον κόλπο του Μούδρου, τη Σαμοθράκη, αλλά και την Ίμβρο. Για αυτό και… Καλλιθέα. Ο αμφιθεατρικός οικισμός , είναι χτισμένος περίπου 800 μέτρα από τον κόλπο του Μούδρου και το όνομά του πριν από το 1955 ήταν Σαρπί. Αυτό είναι ένα από τα ελάχιστα μυκηναϊκά τοπωνύμια τα οποία επιβίωσαν στη Λήμνο. Ωστόσο οι κάτοικοι το θεώρησαν τουρκογενές και το άλλαξαν.

Το 1868 λειτούργησε στο χωριό η «Παλαιολογική Σχολή Σαρπίου», η δεύτερη αλληλοδιδακτική σχολή στο νησί, μετά της Μύρινας. Το 1890, έφτασαν να φοιτούν στη σχολή περίπου 200 παιδιά.

Το 1868 κτίστηκε εκ βάθρων ο ναός του Αγίου Γεωργίου, που είναι βασιλικού ρυθμού και στο εσωτερικό του ξεχωρίζουν τα καφασωτά στο γυναικωνίτη, οι αγιογραφίες του Παύλου Θωμά, του Ευστρατίου Ιμβρίου και του Γρηγορίου Παπαμαλή, γνωστού και ως Θεόφιλου της Λήμνου.