Μούδρος & Νοτιοανατολική Λήμνος

Μούδρος

Ο κόλπος του Μούδρου αποτελεί έναν από τους ασφαλέστερους φυσικούς όρμους στη Μεσόγειο και εξαιτίας της θέσης του πρωταγωνίστησε σε σημαντικές ιστορικές στιγμές.

Το 1912, κατά τους βαλκανικούς πολέμους, ο ναύαρχος Κουντουριώτης κατέστησε το Μούδρο ορμητήριο του στόλου του.

Τρία χρόνια αργότερα, κατά την διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, ο Μούδρος αποτέλεσε βάση και σταθμό ανεφοδιασμού των Συμμαχικών Δυνάμεων για την εκστρατεία της Καλλίπολης του 1915. Αγκυροβόλησαν τότε στον κόλπο ως και 500 πλοία και φιλοξενήθηκαν στην περιοχή ως και 30.000 στρατιώτες.

Το 1918 ο Μούδρος ξαναέρχεται στο προσκήνιο, αφού εδώ υπογράφεται η περίφημη «Συνθήκη του Μούδρου», συμφωνία ανακωχής μεταξύ των Συμμαχικών Δυνάμεων και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Από σκηνικό σημαντικών ιστορικών στιγμών, ο Μούδρος μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, γίνεται τόπος εξορίας των αριστερών. 

Σήμερα, στο Μούδρο θα απολαύσετε μία βόλτα στο γραφικό λιμάνι με τις ψαροταβέρνες, θα περιδιαβείτε το υπέροχο πέτρινο σχολείο και θα φτάσετε έως το Συμμαχικό Νεκροταφείο, για μία «κατάδυση» στην Ιστορία.

Με αφετηρία το Μούδρο θα εξερευνήσετε και ...την προϊστορία του νησιού! Μερικές εκατοντάδες μέτρα από το κέντρο του οικισμού βρίσκεται μία μικρή νησίδα, το Κουκονήσι, το οποίο ενώνεται με τη στεριά με μία στενή λωρίδα γης. Στο Κουκονήσι, βρίσκεται σε εξέλιξη αρχαιολογική ανασκαφή, από τον Λημνιό αρχαιολόγο Χρήστο Μπουλώτη. Στην κορυφή του νησιού έχει εντοπιστεί ένας σημαντικός προϊστορικός οικισμός με μακραίωνη, συνεχή κατοίκηση από την πρώιμη ως την ύστερη Χαλκοκρατία.

Τέλος, μην παραλείψετε να επισκεφθείτε τους δύο εντυπωσιακούς ναούς του οικισμού. Την εκκλησία των Ταξιαρχών, του 1835, της οποίας το ξύλινο τέμπλο  λέγεται ότι είναι αντίγραφο τέμπλου ναού της Σμύρνης, και το μνημειακό ενοριακό ναό της Ευαγγελίστριας, του 1903. Ο ναός είναι τρίκλιτη βασιλική, με πύργους στο καμπαναριό και ο περίτεχνος επιτάφιος του, είναι δώρο του ναυάρχου Κουντουριώτη.

Ρουσσοπούλι

Βρίσκεται ανατολικά του Μούδρου, πολύ κοντά στον υγρότοπο της Χορταρόλιμνης. Το χωριό οφείλει το όνομά του στο βυζαντινό γαιοκτήμονα Ρωσόπουλο ή Ρουσσόπουλο. Σύμφωνα με την παράδοση, ήταν χτισμένο αρχικά βορειοανατολικά του σημερινού, κοντά στη θάλασσα, αλλά οι κάτοικοι το εγκατέλειψαν για να προφυλαχθούν από τους πειρατές. Σήμερα, το γραφικό χωριουδάκι, με τις μουριές, τα κυπαρίσσια και τα βαθύσκιωτα πλατάνια, είναι χτισμένο αμφιθεατρικά σ’ ένα χαμηλό λόφο και διατηρεί αρκετά δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Επισκεφθείτε το πετρόκτιστο σχολείο και το ναό του Αγίου Δημητρίου με το πέτρινο καμπαναριό. Πολύ κοντά στο χωριό η γεωλογία εντυπωσιάζει τον ταξιδιώτη. Πετρώματα σε εντυπωσιακούς χρωματισμούς δημιουργούν ενδιαφέροντα εικαστικά παιχνίδια.

Καμίνια

Η λιθόστρωτη πλατεία, η Παλιά Βρύση με την εντοιχισμένη τουρκική επιγραφή, ο Ιερός Ναός της Κοιμήσεως, η προτομή του ιστορικού της Λήμνου Αργύριου Μοσχίδη, οι λαξευτοί πελασγικοί τάφοι και μία επιτύμβια στήλη με μυθιστορηματική ιστορία. Όλα αυτά σ’ ένα μικρό χωριό, δίπλα στο διάσημο αρχαιολογικό χώρο της Πολιόχνης, στα Καμίνια.  

Τα καμίνια που χρησιμοποιήσουν οι αγγειοπλάστες του χωριού για να ψήνουν τα πήλινα αγγεία τους, αλλά και οι μεταλλουργοί για να λιώνουν τα μέταλλα τους, έδωσαν το όνομα στο χωριό.   

Διάσημο στους αρχαιολόγους όλου του κόσμου, από μία επιτύμβια στήλη που εντοπίστηκε το 1885 στα χαλάσματα της εκκλησίας του Αγίου Αλεξάνδρου. Η στήλη απεικονίζει το προφίλ ενός πολεμιστή που κρατά σφικτά στην παλάμη του το δόρυ και την ασπίδα του, ενώ γύρω από τον πολεμιστή υπάρχουν δυο επιγραφές. Η στήλη των Καμινίων χρονολογείται στον 6π.Χ. αιώνα και, μετά από μία μυθιστορηματική περιπέτεια, σήμερα φυλάσσεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Αθήνας. Η στήλη αποτέλεσε την αφορμή να στρέψουν οι αρχαιολόγοι το βλέμμα τους στην περιοχή και να εντοπιστεί τελικά η Πολιόχνη. Ειδικά στην δεύτερη ανασκαφική φάση της Πολιόχνης, που ξεκίνησε μετά το 1951, τα Καμίνια γνωρίζουν μεγάλες δόξες. Όλη η αρχαιολογική αποστολή έμενε στο χωρίο και το παλιό σχολείο που βρίσκεται δίπλα στην εκκλησία της Παναγίας, χρησιμοποιούνταν ως εργαστήριο, όπου συγκεντρώνονται, πλένονται και καταγράφονται τα ευρήματα. 

Μετά την περιήγηση σας στο χωριό και την ιστορία του, θα καθίσετε στην ταβέρνα της πλατείας, που λειτουργεί όλο το χρόνο, και θα απολαύσετε ντόπια κρέατα, εκλεκτούς μεζέδες, λημνιά φάβα και ζαρζαβατικά από το περιβόλι του ιδιοκτήτη. Αν βρεθείτε στα Καμίνια δεκαπενταύγουστο, οι ντόπιοι στήνουν τρικούβερτο γλέντι, που δεν πρέπει να χάσετε.

Αγιά Σοφιά

Βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο του νησιού και μαζί με τη Φυσίνη και τη Σκανδάλη αποτελούν τα Χωριά της Σκάλας. Ονομάζονται έτσι από το ομώνυμο μεσαιωνικό οχυρό που βρίσκεται δίπλα τους, και οι κάτοικοί τους αποκαλούνταν Σκαλιώτες. Από τη Σκάλα, σημαντικό λιμάνι του μεσαίωνα, σήμερα μπορείτε να δείτε τα ερείπια του κάστρου και δύο πύργων του.

Η Αγιά Σοφιά μεταφέρθηκε στη σημερινή της θέση στα τέλη του 18ου αιώνα για να προστατευθεί από τους πειρατές και πήρε το όνομα της από την ομώνυμη εκκλησία, που σήμερα στέκει κατάλευκη, περιτριγυρισμένη από πεύκα, μ’ ένα εντυπωσιακό καμπαναριό. Είναι από τα μικρότερα χωριά του νησιού, γραφικό, με όμορφα πετρόκτιστα σπίτια και πολύ πράσινο. Στην είσοδο του θα συναντήσετε ένα μπακάλικο, πρώην καφενεδάκι, που σήμερα λειτουργεί σαν λακαριό και οι κάτοικοι των γύρω χωριών αποστάζουν εδώ το ρακί τους. Η γύρω περιοχή είναι κατάφυτη με αμπελώνες και θυμάρια και παράγει εξαιρετικό μέλι.

Πολύ κοντά στο χωριό βρίσκεται ο λόφος Παραδείσι με το ξωκλήσι της Πάνω Παναγιάς να δεσπόζει στην κορυφή του. Εντυπωσιακή η θέα από αυτό σημείο, μπορεί κανείς να αγναντέψει όλη την ανατολική Λήμνο, έως το ακρωτήρι της Πλάκας.

Από την Αγιά Σοφιά θα περάσετε πηγαίνοντας στην παραλία του Παρθενόμυτου, μια από τις ομορφότερες και μεγαλύτερες παραλίες του νησιού.

Σκανδάλη

Ηρεμία, γαλήνη, φύση. Ο χρόνος στη Σκανδάλη κυλά πιο αργά. Χτισμένη στο νοτιοανατολικό άκρο του νησιού σε μία μικρή εύφορη πεδιάδα με άφθονα νερά, η Σκανδάλη ζει στους δικούς της ρυθμούς.

Η περιοχή έχει εξαιρετικό κλίμα και εγκαταστάθηκε εδώ το ιππικό των συμμάχων κατά τον Α΄ παγκόσμιο πόλεμο. Ακόμα σώζονται οι τεράστιες στέρνες που φτιάχτηκαν από τους στρατιώτες για την αποθήκευση νερού. Πλήθος αρωματικών φυτών ανθούν στην περιοχή, όπου παράγεται εξαιρετικό μέλι.

Στο χωριό υπάρχουν τέσσερις ναοί με πολιούχο τον Άγιο Νικόλαο, τον οποίο και αγιογράφησε ο Ίμβριος Ευστράτιος Χαϊμαντές, στο τέλος του 19ου αιώνα.  

Οι πρόσφατες αρχαιολογικές ανακαλύψεις στη γειτονική παραλία Λουρί

κάνουν λόγο για τα απομεινάρια του παλαιότερου έως τώρα ανθρώπινου οικισμού στο Αιγαίο.

Τα πρώτα στοιχεία της ανασκαφής, δείχνουν μια εγκατάσταση κυνηγών, τροφοσυλλεκτών και ψαράδων του 12.000 π.Χ., τα οποία σύμφωνα με τους αρχαιολόγους ανατρέπουν τα μέχρι τώρα στοιχεία για την ανθρώπινη παρουσία στον χώρο του Αιγαίου.

Η απομονωμένη σήμερα Σκανδάλη, μάλλον ήταν κομβικό σημείο στο παρελθόν!

Σύμφωνα με την παράδοση, το χωριό χτίστηκε από τον ηγούμενο διπλανού μοναστηριού, που ονομαζόταν Σκανδάλιος. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, το όνομα του οικισμού προήλθε από κάποιον ξένο που κατάφερε με σκανδαλώδη τρόπο και ραδιουργίες, να αναδειχθεί άρχων του τόπου και οι κάτοικοι τον αποκαλούσαν Σκανδάλη. Η αρχική θέση του χωριού ήταν χίλια μέτρα δυτικότερα, στη θέση Δρυ, όπου σήμερα εντοπίζονται ερείπια και το εκκλησάκι του Αγ. Κωνσταντίνου. Όταν κάποιος σεισμός κατάστρεψε το παλιό χωριό, ο Σκανδάλης πρωτοστάτησε στη μεταφορά του στη σημερινή θέση κι έτσι στο νέο χωριό δόθηκε το όνομά του.

Φυσίνη

Ένα μικρό χωριό με ελάχιστους κατοίκους, γεμάτο καταπράσινες μουριές στο νοτιοανατολικό άκρο του νησιού. Η Φισίνη, οφείλει το όνομά της στους ισχυρούς ανέμους που πνέουν στην περιοχή. Σιφουνίζει, δηλαδή φυσά σαν σίφουνας.

Ένα σχεδόν χιλιόμετρο από τον οικισμό, προς τα ανατολικά παράλια, υπήρχε ο μεσαιωνικός οικισμός Σκάλα. Σήμερα μπορείτε να δείτε τα ερείπια του κάστρου και δύο πύργων του. 

Περνώντας από τη Φυσίνη, μπορείτε ακόμη να κατευθυνθείτε στο γραφικό εκκλησάκι του Αγίου Σώζοντα, στενά συνδεδεμένο με την παράδοση του νησιού. Οι θαλάσσιοι δρόμου των Λημνιών ναυτικών για την Αλεξάνδρεια, την Πόλη ή την Σμύρνη, περνούσαν από αυτό το σημείο και οι ναυτικοί έπαιρναν δύναμη βλέποντας το εκκλησάκι του Αγίου. Προς τα τέλη του 19ου αιώνα καθιερώθηκε να τιμάται ο Άγιος Σώζων ως πολιούχος της Λήμνου. Στις 7 Σεπτεμβρίου το εκκλησάκι γιορτάζει και γίνεται ωραίο πανηγύρι σ’ αυτή την ειδυλλιακή γωνιά του νησιού. 

Τέλος, με λίγο περπάτημα ή με 4Χ4 από τη Φυσίνη μπορείτε να φτάσετε στην,άγνωστη στους πολλούς, παραλία του Αγίου Μάρνου. Αριστερά και δεξιά της υπάρχουν δεκάδες τζιτζιφιές και πάνω στο λόφο της απλώνεται μια σειρά από ανεμόμυλους.

Ορεινή Λήμνος

Κορνός

Τα παραδοσιακά αρχοντικά θα τραβήξουν το βλέμμα σας και η αμφιθεατρική διάταξη του οικισμού θα σας κάνει να χρησιμοποιήστε οπωσδήποτε τη φωτογραφική σας μηχανή. Ο Κορνός, βρίσκεται στην ενδοχώρα του νησιού, στη νότια πλαγιά του λόφου Σκούρκα. Οφείλει το όνομά του σε έναν κρουνό, δηλαδή μία βρύση, που υπήρχε στο κέντρο του οικισμού, η οποία τροφοδοτούσε με άφθονο νερό τα σπίτια του οικισμού και τους κήπους τους.

Σε απόσταση ενός χιλιομέτρου από τον οικισμό, σε μία όμορφη τοποθεσία με πλατάνια και λεύκες, υπάρχουν οι θερμές ιαματικές πηγές του νησιού, τα γνωστά Θέρμα. Σήμερα στα Θέρμα λειτουργούν υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις για απολαυστικό spa και θεραπείες ομορφιάς.  Πάνω από τα Θέρμα, στον λόφο του Προφήτη Ηλία, υπάρχει ένα γραφικό ξωκλήσι, στη θέση παλαιότερου ναού. Αν βρεθείτε στο νησί στην καρδιά του καλοκαιριού στη γιορτή του Προφήτη Ηλία, 20 Ιουλίου, ανηφορίστε με τους ντόπιους και διανυκτερεύστε στην αυλή της εκκλησίας.  

Σάρδες

Στην καρδιά της Λήμνου, 12χλμ. βορειοανατολικά της Μύρινας, βρίσκεται ο οικισμός Σαρδές. Το χωριό αντιστοιχεί στο βυζαντινό οικισμό Αρδία ή Αρδείαι που υπήρχε στη βορειοδυτική Λήμνο. Με τα χρόνια από την έκφραση "στ’ς Αρδείες - στ’ς Αρδές" προέκυψε το τοπωνύμιο Σαρδές. Μετά από αλλεπάλληλες μετακινήσεις, οι κάτοικοι του στέριωσαν στην σημερινή θέση, ένα οροπέδιο που βρίσκεται στις βόρειες παρυφές του μικρού βουνού Σκούρκα. Σ’ έναν τόπο κατάφυτο από μοσχομυριστό θυμάρι, γι’ αυτό και το μέλι της περιοχής θεωρείται το καλύτερο του νησιού. Γαστρονομικός προορισμός της Λήμνου, με την περίφημη ταβέρνα του να σερβίρει λημνιακές σπεσιαλιτέ με φλωμάρια, κουνέλι και κόκορα, συνοδεία των διάσημων κρασιών του νησιού.

Το χωριό έχει μουσική παράδοση και από δω κατάγονται εξαιρετικοί λυράρηδες, που παίζουν στα παραδοσιακά πανηγύρια του νησιού. Επισκεφθείτε την εκκλησία του χωριού, η οποία διαθέτει ... «ευρωπαϊκό αέρα».  Ο Άγιος Δημήτριος είναι ρυθμού τρίκλιτης βασιλικής, αλλά διαθέτει δύο εντυπωσιακά καμπαναριά στυλ Notre Dame και θυμίζει ναό ευρωπαϊκής πόλης. Την αγιογράφησή του πραγματοποίησε ο Ίμβριος αγιογράφος Ευστράτιος Χαϊμαντές. Κοντά στις Σαρδές, στον λόφο Άγιος Γεώργιος, υπάρχει το ομώνυμο ξωκλήσι που περιβάλλεται από προστατευτικό τοίχο, κατάλοιπο είτε παλιάς οχύρωσης είτε κάποιας μεσαιωνικής βίγλας.

Κατάλλακος

Μικρός, καλά κρυμμένος και πανέμορφος. Ο Κατάλακκος στα βορειοδυτικά του νησιού, είναι ένας γραφικός οικισμός που χτίστηκε στο βάθος μίας ρεματιάς, για να προστατευτούν οι κάτοικοί του από τους πειρατές.

Περιδιαβείτε τα στενά δρομάκια και επισκεφθείτε την όμορφη εκκλησία του χωριού, τον Άγιο Μόδεστο, ο οποίος χτίστηκε το 1856.

Δυτικά από τον Κατάλακκο, στον λόφο Παλιόκαστρο, σε ύψος 200 μέτρων, βρίσκεται ένα κάστρο, πιθανότατα μεταβυζαντινό, που ήλεγχε την πεδιάδα μέχρι την βόρεια ακτή και τον όρμο Γομάτι. Ο Κατάλακκος είναι το ορμητήριο του επισκέπτη για τις εντυπωσιακές αμμοθίνες της Λήμνου. Μία έκταση περίπου 70 στρεμμάτων με λόφους από λεπτή άμμο και λίγα σκόρπια φρύγανα, μεταφέρουν τη γοητεία της ερήμου στο βόρειο Αιγαίο. Οι Παχιές Αμμουδιές ή κατά τους ντόπιους, Παχιές Άμδες, είναι ένα από τα αξιοθέατα που δεν πρέπει να χάσετε.

Δάφνη

Θα μυρίσεις το θυμάρι. Θα περπατήσεις τα πανέμορφα στενά αυτού του ορεινού οικισμού. Θα γοητευτείς από την εκκλησία που είναι χτισμένη με πέτρα Μάλτας. Θα αγναντέψεις την Ατσική και το Καρπάσι. Η Δάφνη, αμφιθεατρικά χτισμένη στην πλαγιά του λόφου Χούχλι, έχει σήμερα ελάχιστους κατοίκους. Με το παλαιότερο όνομά της, Σβέρδια, τη συναντάμε για πρώτη φορά σε έγγραφο της Μονής Μεγίστης Λαύρας του 1284. Ο οικισμός, μετονομάστηκε σε Δάφνη το 1956, εξαιτίας μίας μεγάλης πικροδάφνης που δεσπόζει στην περιοχή.  Πολύ κοντά στο χωριό, βρίσκεται το μετόχι Χάρακας, ένα από τα παλαιότερα του νησιού.

Η εκκλησία των Αγίων Αναργύρων που δεσπόζει στο χωριό, ολοκληρώθηκε το 1872 και διαθέτει ένα όμορφο ξυλόγλυπτο τέμπλο. Λέγεται ότι τις πέτρες που χρησιμοποιήθηκαν για την οικοδόμησή του τις έφεραν ντόπιοι ναυτικοί από τη Μάλτα και οι κάτοικοι του χωριού τις μετέφεραν με ζώα.

Αγροτική Λήμνος

Άγιος Δημήτριος

Το “Μπορντώ” της Λήμνου! Η πλειοψηφία  των αμπελώνων του νησιού βρίσκεται στην περιοχή του Αγίου Δημητρίου. Στη θέση Κουρούνι θα βρείτε και το καινούριο επισκέψιμο οινοποιείο του Μανώλη Γκαράλη με τα εκλεκτά του κρασιά, όλα από σταφύλια βιολογικής γεωργίας. Θα δοκιμάσετε το βραβευμένο Μοσχάτο Αλεξανδρείας και θα μάθετε τα μυστικά της βιολογικής καλλιέργειας των αμπελιών του.

Μέσα στο χωριό, μην παραλείψετε να δείτε τα αγάλματα των επιφανών της χαμένης πατρίδας και τις «γούβες», πιθάρια βυθισμένα στη γη για τη φύλαξη του μούστου.

Βρίσκεται 10 χλμ. βορειοανατολικά της Μύρινας, πάνω στο δρόμο που ενώνει την πρωτεύουσα του νησιού με το Μούδρο και έχει 800 περίπου κατοίκους. Μαζί με τη Νέα Κούταλη, αποτελούν τους δύο νεότερους οικισμούς του νησιού.

Το 1922 έφτασαν εδώ οι πρόσφυγες Μικρασιάτες από το Ρεΐζντερε της Ερυθραίας. Μόλις το 1947 οι κάτοικοί του το μετονόμασαν σε Άγιο Δημήτριο, προς τιμήν του πολιούχου ναού της πατρίδας που έχασαν. Μέχρι τότε ήταν γνωστό ως Λερά, από την εποχή της Τουρκοκρατίας.

Προκομμένοι άνθρωποι, από την πρώτη επαφή με το νέο τους τόπο ασχολήθηκαν με τη γη και αμέσως κατάλαβαν ότι το υπέδαφος αλλά και οι κλιματολογικές συνθήκες του νησιού ήταν κατάλληλες για την καλλιέργεια αμπελιών. Έτσι λοιπόν σήμερα το χωριό φημίζεται για τα καλής ποιότητας σταφύλια του, για το κρασί, και για το ρακί του. Μία επίσκεψη την περίοδο του Φθινοπώρου, είναι αποκαλυπτική της ιεροτελεστίας του λακαριού. Φρέσκο ρακί, νόστιμα φαγητά, και καλή μουσική. Εδώ θα απολαύσετε γλέντι με τους καλλίφωνους και μουσικόφιλους Αγιοδημητριώτες.

Φιλοξενία και μύηση σε μία άλλη εποχή.

Λιβαδοχώρι

Στο κέντρο της Λήμνου, μέσα στον κάμπο, στα εύφορα λιβάδια του νησιού, εξού και το όνομά του, το Λιβαδοχώρι είναι ένας μικρός οικισμός. Λιθόστρωτοι δρόμοι, πετρόχτιστα σπίτια και μία πανέμορφη σεμνή εκκλησία, της  Αγίας Μαρίνας, χαρακτηρίζουν τον οικισμό. Μην παραλείψετε να μπείτε στο εσωτερικό της εκκλησίας για να θαυμάσετε τις αγιογραφίες του Γρηγόριου Παπαμαλή, του λαϊκού ζωγράφου και αγιογράφου που άφησε το στίγμα του στο νησί.

Το Λιβαδοχώρι, για πρώτη φορά αναφέρεται σε έγγραφα της μονής  Φιλοθέου του Αγίου όρους το 1355, ενώ την περίοδο της Τουρκοκρατίας, αποτέλεσε ένα από τα μεγαλύτερα σε πληθυσμό χωριά του νησιού.

Καρπάσι

Αν είστε οινοτουρίστας σίγουρα θα περάσετε από το Καρπάσι, για να πιείτε ένα ποτήρι κρασί στο επισκέψιμο οινοποιείο του Πέτρου Χατζηγεωργίου. Εδώ σας περιμένει μια μεθυστική γευσιγνωσία στις έξι ετικέτες κρασιού του οινοποιείου. Ξεκινήστε από ξηρό Μοσχάτο Αλεξανδρείας και καταλήξτε στο γλυκό επιδόρπιο κρασί, από την ίδια ποικιλία.

Το Καρπάσι, ένα μικρό χωριουδάκι στο λόφο Καρπάς, ανατολικά του κάμπου της κεντρικής Λήμνου, μεταφέρθηκε εδώ στα τέλη του 18ου αιώνα για να προστατευτούν οι κάτοικοί του από τους πειρατές. Η παλιά του θέση βρισκόταν στην περιοχή του σημερινού αεροδρομίου. Εκτός από εξαιρετικά αμπέλια, οι κάτοικοι καλλιεργούσαν σιτηρά, σουσάμι και βαμβάκι. Ακόμη και σήμερα, τα περιβόλια του τροφοδοτούν με λαχανικά τη Λήμνο. Μην παραλείψετε να περάσετε και από την εκκλησία του χωριού,  τον Άγιο Παχώμιο, όπου χτίστηκε από τους κατοίκους με τη βοήθεια ομογενών της Αιγύπτου. Πρόκειται για ναό απλής βασιλικής, με πέτρινους κίονες στον εξωνάρθηκα.

Δυτικά από το Καρπάσι, υπάρχει το κοινοτικό αγρόκτημα "Μητρόπολη". Αρχικά ήταν Βυζαντινό μοναστήρι, που για δεκαετίες τα έσοδα από το αγρόκτημα του, χρηματοδοτούσαν την ανέγερση και τη λειτουργία των σχολείων του νησιού. Σταδιακά εξελίχθηκε σε πρότυπο αγρόκτημα, στο οποίο εφαρμόστηκαν πρωτοποριακές αγροτικές καλλιέργειες και μέθοδοι. Σήμερα έχει έκταση 2.400 στρεμμάτων περίπου και παράγει σιτηρά, τριφύλλι, αρωματικά φυτά, ενώ εκτρέφονται και ζώα. Στο αγρόκτημα υπάρχει, μεταξύ άλλων, το εκκλησάκι της Παναγίας, το υποστατικό του παλιού μετοχιού, αλλά και εντυπωσιακές σκαλιστές μαρμάρινες σαρκοφάγοι.

Από το καλοκαίρι του 2013 στο Κτήμα της Μητρόπολης ανθούν και ...καλές τέχνες! Η επιτροπή διαχείρισης του Κτήματος διοργάνωσε μία σειρά από ξεχωριστές εκδηλώσεις. Οι ήχοι του διάσημου ακορντεονίστα Yuri Vallara, η ευαίσθητη φωνή και το υποκριτικό ταλέντο της Μάνιας Παπαδημητρίου,  βραδιές ελληνικού, ιταλικού και τούρκικου τραγουδιού, αλλά και παρουσιάσεις βιβλίων κάτω από το καλοκαιρινό φεγγάρι και δίπλα στα χιλιόχρονα κτίσματα, ξαναζωντάνεψαν το κτήμα και έδωσαν καλλιτεχνικό χρώμα στις βραδιές ντόπιων και επισκεπτών. Έπεται συνέχεια!

Ατσική

Βρίσκεται σ’ ένα πολύ μικρό λόφο στο μέσο της κεντρικής πεδιάδας του νησιού. Στην Ατσική η πατίνα της ιστορίας βρίσκεται παντού. Στο όνομά της, στις γωνιές με τα όμορφα παλιά σπίτια, στα δρομάκια της. Αποτελεί έναν από τους αρχαιότερους οικισμούς του νησιού και οφείλει το όνομα του είτε στην αρχαία ονομασία Αττική, είτε στην τούρκικη λέξη «ατσίκ» που σημαίνει «ανοιχτός τόπος».

Η εύφορη πεδιάδα το μεταμόρφωσε σε ένα από τα πιο πλούσια χωριά του νησιού, ενώ σταδιακά αυξήθηκε σημαντικά ο πληθυσμός του. Βρίσκεται 22 χλμ. από τη Μύρινα, προς την περιοχή του αεροδρομίου.

Στα καφενεία και τα ψητοπωλεία της κεντρικής πλατείας του χωριού θα απολαύσετε από ντόπια κρέατα μέχρι ιταλικές πίτσες! Το καλοκαίρι θα δροσιστείτε με αναψυκτικά Λήμνου που παρασκευάζονται σε μονάδα δίπλα στο χωριό.   

Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, τρίκλιτη, βασιλικού ρυθμού, ξεχωρίζει για τα κορινθιακά κιονόκρανα και τις αγιογραφίες ρωσικής τεχνοτροπίας. Το καμπαναριό είναι πρόσθετο, χτίστηκε το 1928 με πέτρες από το Ρωμανού και είναι το μεγαλύτερο και το πιο εντυπωσιακό του νησιού.

Βορειοδυτικά της Ατσικής θα συναντήσετε τον μικρό οικισμό της Κρηνίδας, χτισμένο σ’ ένα μικρό λοφίσκο. Το όνομά του προήλθε από κάποια κρήνη με καλό νερό, που υπάρχει ακόμη και σήμερα στη μέση του χωριού. Εικάζεται ότι στη θέση που είναι χτισμένη η Κρηνίδα, υπήρχε αρχαίος ναός, τμήματα του οποίου χρησιμοποιήθηκαν στο κτίσιμο της εκκλησίας του οικισμού, αφιερωμένη στον Αγ. Γεώργιο.

Επίσης, βόρεια της Ατσικής υπάρχει ένα ακόμη μικρό χωριό, το Προπούλι. Θα περάσετε από το Προπούλι για να κατευθυνθείτε στις παραλίες της Τρυγής, για το Πηγαδέλι της Παναγιάς, αλλά και για τους εντυπωσιακούς βραχώδεις σχηματισμούς στο ακρωτήρι Φαλακρό ή Φαρακλό. Εκατομμύρια χρόνια πριν, καυτή ηφαιστειακή λάβα ξεχύθηκε από τα έγκατα της γης και μόλις ήρθε σε επαφή με το θαλασσινό νερό πάγωσε, με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν εντυπωσιακά φυσικά γλυπτά που οι ντόπιοι ονομάζουν “φραγκοκέφαλα”.  

Στην περιοχή του Προπουλίου, αξίζει ακόμη να επισκεφθείτε το ξωκλήσι της Παναγίας της Τρυγής, όπου την παραμονή του δεκαπενταύγουστου γίνεται ολονυκτία και ανήμερα στήνεται ένα ωραίο πανηγυράκι.

Βορειοανατολική Λήμνος

Βάρος

Πέτρινα καλοδιατηρημένα σπίτια, έξοχα δείγματα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής του νησιού. Στον οικισμό Βάρος, 25 χιλιόμετρα από τη Μύρινα, στο κέντρο του νησιού, μπορείτε να επισκεφθείτε τον πανέμορφο οικισμό που μετράει αιώνες ζωής. Το χωριό συνδέεται στενά με τη μυθολογία και την ιστορία του νησιού. Πάνω από το Βάρος βρίσκεται το ύψωμα Δεσπότης, σημείο όπου ο διοικητής του νησιού επέβλεπε την εξόρυξη της πολύτιμης «Λημνίας γης». Λίγο έξω από τον οικισμό βρίσκεται το κατάλοιπο ηφαιστειακού κρατήρα ο οποίος ταυτίζεται με το ηφαίστειο Μόσυχλος. Σύμφωνα με τη μυθολογία, σ’ αυτόν τον κρατήρα έπεσε ο Ήφαιστος, όταν τον πέταξε ο Δίας από τον Όλυμπο. Στην είσοδο του χωριού ο καλοδιατηρημένος κορμός από ένα απολιθωμένο δέντρο, μαρτυράει την γεωλογική ιστορία του νησιού.

Το τοπωνύμιο Βάρος αναφέρεται από τον 15ο αιώνα και είναι άγνωστης προέλευσης. Παλαιότερα το χωριό βρισκόταν πεντακόσια μέτρα νοτιοδυτικά από τη σημερινή θέση, στην πλαγιά του λόφου "Στ'βανός" αντίκρυ στον κόλπο του Μούδρου, εκεί όπου σήμερα είναι ο οικισμός Ανεμόεσσα. Οι κάτοικοί του μετέφεραν τον οικισμό, αναζητώντας μεγαλύτερη προστασία, σε εποχές που οι πειρατές, «αλώνιζαν» το Αιγαίο.

Σήμερα, το Βάρος έχει πάρει νέα πνοή με τη λειτουργία ενός παραδοσιακού ξενοδοχειακού συγκροτήματος και την ανακαίνιση και αξιοποίηση πολλών παλιών κτηρίων του χωριού. Το σπίτι του φαρμακοποιού, οι αποθήκες βάμβακος ενός ξακουστού εξαγωγέα της εποχής στην Αίγυπτο, η κατοικία του γιατρού, το παλαιό καφενείο, το παντοπωλείο του χωριού, μετατράπηκαν σε χώρους φιλοξενίας για επισκέπτες που αναζητούν αυθεντικές τουριστικές εμπειρίες.

Λύχνα

Χτισμένα στο μυχό του κόλπου του Μούδρου, τα Λύχνα υποστηρίζεται ότι πήραν το όνομά τους από τα λυχνάρια των σπιτιών, τα οποία έβλεπαν οι ναυτικοί που εισέρχονταν νύχτα στο κόλπο του Μούδρου. Δεν αποκλείεται παλιότερα να υπήρχε κάποιο είδος φάρου, από όπου προήλθε το τοπωνύμιο.

Σήμερα, στη λιθόστρωτη πλατεία του χωριού, τρία νέα παιδιά λειτουργούν όλο το χρόνο, ένα ιδιαίτερο καφενείο – μεζεδοπωλείο και διοργανώνουν μουσικές βραδιές, δίνοντας ζωή στο χωριό. Ο αναπαλαιωμένος ανεμόμυλος πάνω σ’ ένα λόφο στην άκρη του χωριού κι ο ενοριακός ναός του Αγίου Δημητρίου, χτισμένος το 1865, δίνουν το δικό τους στίγμα στον οικισμό.

Ρωμανού

Ένα από τα πιο όμορφα χωριά του νησιού.

Περιδιαβείτε στα σοκάκια του χωριού για να δείτε τα υπόσκαφα πιθάρια που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι για να φυλάξουν το μούστο και το κρασί. Αγναντέψτε τα αρχοντικά, σπίτια εύπορων μεταναστών από την Αίγυπτο, σταθείτε για λίγο στην λιθοστρωμένη πλατεία και συνεχίστε στην Παπαϊωάννειο Σχολή και στο, μεταγενέστερο, εντυπωσιακό πέτρινο σχολείο, κτισμένα και τα δύο από δωρεές κατοίκων.      

Επισκεφθείτε οπωσδήποτε μία από τις ωραιότερες εκκλησιές της Λήμνου, τον κοιμητηριακό ναό του χωριού, κτισμένο το 1830 και αφιερωμένο στη Γέννηση του Χριστού. Τρίκλιτη βασιλική, χτίστηκε σύμφωνα με το τοπικό αρχιτεκτονικό ύφος και αγιογραφήθηκε από τον σπουδαίο Ίμβριο αγιογράφο Ευστράτιο Χαϊμαντέ. Ξεχωριστής ομορφιάς και η εκκλησία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης με το λιθόγλυπτο τέμπλο

Στην ανατολική είσοδο του χωριού δείτε την πηγή με το αγίασμα, όπου δροσερό νερό αναβλύζει μέσα από ένα βράχο.

Μία σειρά από τους χαρακτηριστικούς ανεμόμυλους του νησιού, συμπληρώνουν το τοπίο.

Μόλις ένα χιλιόμετρο από τον οικισμό, ένα μικρό γραφικό λιμανάκι με ψαρόβαρκες προσφέρει μαγευτικά ηλιοβασιλέματα.

Ρεπανίδι

Η ονομασία του χωριού προκύπτει μάλλον από το αγριόχορτο ραπανίδα ή ρεπανίδα, που συναντάται στην περιοχή. Οι πρώτοι κάτοικοι του Ρεπανιδίου ήρθαν από την Ηφαιστία, όταν γύρω στον 12ο  αιώνα άρχισε να παρακμάζει και να εγκαταλείπεται σταδιακά από τους κατοίκους της.

Σήμερα θα έρθετε στο Ρεπάνιδι για να θαυμάσετε την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, τον παλαιότερο ναό του νησιού. Οι εργασίες αναστύλωσης του ολοκληρώθηκαν μόλις το 2013 από την τοπική εφορία αρχαιοτήτων, και παραδόθηκε στο κοινό ένα αληθινό κομψοτέχνημα της εκκλησιαστικής τέχνης. Κρυμμένος πίσω από ένα μεταγενέστερο ναό, ανακαλύψτε τον για να θαυμάσετε το ξυλόγλυπτο επιχρυσωμένο τέμπλο του, τα καφασωτά στο γυναικωνίτη και τις ολοζώντανες αγιογραφίες.  

Κοντά στο χωριό ένα μικρό δάσος ήμερης βελανιδιάς με πλήθος πουλιών να κελαηδούν στα κλαδιά τους, αντιπροσωπεύει τη μοναδική εκτεταμένη φυσική δενδρώδη έκταση στη Λήμνο. Τα βελανίδια, στα χρόνια της Τουρκοκρατίας φορτώνονταν σε καράβια από τα λιμάνια της Λήμνου και εξάγονταν, ως βασική πρώτη ύλη, στα βυρσοδεψία της γειτονικής Λέσβου και σε άλλες αγορές της Δύσης. Κοντά στο Ρεπανίδι, στο εκκλησάκι της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, γινόταν για περισσότερο από 25 αιώνες η εξόρυξη της Λημνίας γης. 

Κοντοπούλι

Κομβικό σημείο για περιβαλλοντικές αλλά και πολιτιστικές εξορμήσεις.

Το Κοντοπούλι βρίσκεται δίπλα στις λίμνες Αλυκή και Χορταρόλιμνη, που συνιστούν έναν από τους σημαντικότερους υγροτόπους του Αιγαίου. Πλούσια ορνιθοπανίδα και ελάχιστες ανθρώπινες επεμβάσεις καθιστούν την περιοχή ιδανική για οικοτουρισμό.

Επίσης, με ορμητήριο το Κοντοπούλι μπορείτε να επισκεφθείτε τους αρχαιολογικούς χώρους της Ηφαιστείας και το ιερό των Καβείρων.

Το χωριό έγινε ευρύτερα γνωστό ως τόπος εξορίας του ποιητή Γιάννη Ρίτσου.

Το παραδοσιακό τσουκαλάδικο του χωριού αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για το περίφημο έργο του το «Καπνισμένο Τσουκάλι». Εδώ έγραψε επίσης και τα δύο «Ημερολόγια Εξορίας». 

Σήμερα, εκτός από το τσουκαλάδικο θα δείτε την όμορφη πλατεία του χωριού με την πετρόκτιστη κρήνη, το ναό της Αγίας Αναστασίας με το υπόγειο αγίασμα και τον πολιούχο εντυπωσιακό ναό του Αγίου Δημητρίου, όπου πολλά αρχιτεκτονικά μέλη του - κίονες, κιονόκρανα, μάρμαρα, λίθοι - μεταφέρθηκαν από τα ερείπια της αρχαίας Ηφαιστείας.

Ταβερνάκια και μεζεδοπωλεία με ντόπια κρέατα και λαχανικά από τα μποστάνια του χωριού, θα ολοκληρώσουν την περιήγησή σας στο χωριό.

Καλλιόπη

Η απρεπής διαγωγή της Καλλής ή Καλιόπης ήταν αρκετή για να την εκδιώξουν από την Ηφαιστεία το 1200, την περίοδο που άρχιζε και η παρακμή της πόλης. Η Καλλή μετοίκησε στην περιοχή, σ’ ένα αγρόκτημα που είχε στην κατοχή της και ίδρυσε τον οικισμό. Μέχρι και σήμερα, στο κοιμητήριο του χωριού σώζεται μία μαρμάρινη σαρκοφάγος, πάνω στην οποία είναι χαραγμένη η φράση «Ενθάδε κείται η δούλη του Θεού Καλλή».

Από την Καλλιόπη καταγόταν ο θαλασσομάχος του 1821 Γεώργιος Καπετανάκης.

Πολιούχος του χωριού είναι ο Άγιος Γεώργιος, προς τιμήν του οποίου χτίστηκε το 1869 ένας ναός ρυθμού βασιλικής χωρίς τρούλο, με εντυπωσιακό πέτρινο καμπαναριό. Κάθε χρόνο στη γιορτή του Αγίου Γεωργίου πραγματοποιούνται παραδοσιακές ιπποδρομίες. Η διαδρομή που καλύπτουν οι αναβάτες είναι περίπου τρία χιλιόμετρα και εκτείνεται από το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου κοντά στην παραλία του Κέρους, ως την είσοδο του χωριού. Ακολουθεί βράβευση του νικητή και χοροεσπερίδα με παραδοσιακούς χορούς και άφθονο φαγητό και κρασί. Το έθιμο διεξάγεται τουλάχιστον από τα μέσα του 19ου αιώνα.

Κοντά στην Καλλιόπη υπάρχει ένας από τους σημαντικότερους υγρότοπους του νησιού, η Χορταρόλιμνη, ενταγμένη στο δίκτυο NATURA. Τα τελευταία χρόνια το παλιό δημοτικό σχολείο του χωριού έχει μετατραπεί σε Κέντρο Περιβαλλοντικής Ενημέρωσης, με σκοπό την προστασία και την ανάδειξη του φυσικού πλούτου της περιοχής.

Στο χωριό ακόμη μπορεί κανείς να επισκεφτεί έναν παλαιοχριστιανικό τάφο, στο νεκροταφείο της Αγ. Άννας.

Ο κόλπος του Κέρους  θεωρείται η παραλία του χωριού και τα μεσαιωνικά χρόνια υπήρξε σημαντικό λιμάνι. Σήμερα είναι από τις πιο δημοφιλείς και ζωντανές παραλίες του νησιού. Θα έρθετε εδώ για τα θαλάσσια σπορ, τα beach bar, αλλά κυρίως για τα τιρκουάζ και αβαθή νερά της.

Παναγιά

Στο Βορειοανατολικό άκρο της Λήμνου, στους πρόποδες του όρους Αλεπότρυπες, στην περιοχή με το τοπωνύμιο Παναγία, όπου υπήρχε ερειπωμένο μοναστήρι, ιδρύθηκε το 1865, ο οικισμός της Παναγίας. Ιδιοκτήτες εκτάσεων της περιοχής, που μέχρι τότε έμεναν στα γειτονικά Άγιος Υπάτιος και Κοντοπούλι, ίδρυσαν το χωριό σε αυτό το σημείο. Μέχρι τότε, η περιοχή φιλοξενούσε κάποιες καλύβες τσιφλικάδων.

Από την ίδρυση του χωριού, οι πρώτοι κάτοικοι κατασκεύασαν ένα μικρό ναό, αφιερωμένο στην Παναγία, ενώ στη συνέχεια με δωρεά ομογενή από την Αμερική, χτίστηκε ένας καινούριος ναός. Ο ναός γιορτάζει τον δεκαπενταύγουστο και οργανώνεται μεγάλο πανηγύρι. Ο κοιμητηριακός ναός του χωριού, αφιερωμένος στον Άγιο Δημήτριο, διαθέτει ξύλινη οροφή διακοσμημένη με λαϊκά μοτίβα και χρωματιστό ξυλόγλυπτο τέμπλο. 

Πλάκα

Αξίζει να φτάσετε έως την άκρη!

Ένας εντυπωσιακός φάρος που στήθηκε το 1912, ένα λιμανάκι με ψαρόβαρκες και θέα που φτάνει έως την Ίμβρο, κάνουν αξέχαστη την Πλάκα.  Στο βορειοανατολικότερο άκρο του νησιού, ο οικισμός της Πλάκας, αρχικά φιλοξενούσε τους κατοίκους εποχιακά, ανάλογα με τις εργασίες που είχαν στα κτήματα της περιοχής. Γύρω στο 1860, κάποιοι από αυτούς αποφάσισαν να γίνει η μόνιμη κατοικία τους. Το όνομα Πλάκα δόθηκε από το ομώνυμο ακρωτήριο με τις γκριζόμαυρες πλάκες.

Μην παραλείψετε να επισκεφθείτε την εκκλησία του χωριού, χτισμένη το 1896 και αφιερωμένη στον Άγιο Δημήτριο, με ξυλόγλυπτο τέμπλο σε ρυθμό μπαρόκ. Το τέμπλο είναι πολύ παλαιότερο, χρονολογείται από τα τέλη του 18ου αιώνα, και είχε αρχικά κατασκευαστεί και τοποθετηθεί σε μοναστήρι στη Λέσβο.    

Και αφού φτάσατε μέχρι εδώ, αξίζει να πάτε και στο ... εναλλακτικό spa της Λήμνου.  Στη θέση Ρουσούνια, πολύ κοντά στο χωριό, υπάρχουν ιαματικές πηγές με ραδιούχο νερό, κατάλληλο για λουτροθεραπεία και λασποθεραπεία. Δίπλα στις πηγές, το γραφικό ξωκλήσι του Αγίου Χαραλάμους, στέκει σ’ ένα σεληνιακό τοπίο γεμάτο αστιβιές. Το καλοκαίρι, στην παραδοσιακή ταβέρνα – μεζεδοπωλείο που λειτουργεί δίπλα στις πηγές, θα γευτείτε ντόπια προϊόντα και θα απολαύσετε τη μαγευτική θέα στο  Αιγαίο.